Każdy z nas na pewno niejednokrotnie słyszał o tym, że witaminy to samo zdrowie! Od najmłodszych lat jesteśmy wyczulani na to, że musimy sięgać po określone produkty, bowiem są one nieocenionym źródłem tej czy innej witaminy. Wiele mówi się o roli, jaką spełniają w naszym organizmie. Wciąż też jesteśmy straszeni groźnymi konsekwencjami ich niedoboru. Zdecydowanie mniej mówi się natomiast o skutkach nadmiaru witamin w organizmie. Czy zatem w ogóle istnieje prawdopodobieństwo ich przedawkowania? Sprawdźmy!
Czym są witaminy?
Witaminy są organicznymi związkami chemicznymi, które są absolutnie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Są one substancjami egzogennymi, co oznacza, że musimy je dostarczać organizmowi z zewnątrz, wraz z pożywieniem, bowiem nie potrafi on ich samodzielnie syntezować. Ponadto witaminy możemy suplementować, np. w formie tabletek, czy – jak w przypadku najmłodszych – w wygodnej formie proszku do rozpuszczania czy żelek.
Funkcje poszczególnych witamin
Witamina C. Jedną z „najpopularniejszych” i najlepiej poznanych jest witamina C. Jest ona silnym antyoksydantem i pełni szereg ważnych funkcji, m.in. ułatwia przyswajanie żelaza, przyspiesza proces gojenia się ran, uszczelnia naczynia krwionośne, wspiera odporność. Jej niedobór prowadzi do choroby wielonarządowej, jaką jest szkorbut.
Witamina A. Znana jest przede wszystkim z tego, że odgrywa bardzo istotną rolę w procesie widzenia. Ponadto jednak wspiera właściwe funkcjonowanie układu oddechowego, skóry i – podobnie jak witamina C – jest przeciwutleniaczem. Jej niedobór pociąga za sobą takie skutki jak m.in. ślepota zmierzchowa, częste zapadanie na infekcje, zaburzenia wzrostu i problemy skórne.
Witamina E. Tokoferol – kolejny silny przeciwutleniacz – minimalizuje ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i spełnia wiele innych ważnych ról. Niedobór może prowadzić np. do zaburzeń wzrostu, zaniku mięśni, poronień i problemów z płodnością.
Witamina K. Najbardziej znaną funkcją witaminy K jest warunkowanie prawidłowego przebiegu krzepnięcia krwi. Jej niedobór powoduje zatem zaburzenia krzepnięcia, prowadząc m.in. do trudnego i długotrwałego gojenia się ran. W jego wyniku mogą wystąpić też samoistne krwawienia.
Witamina D. Znana głównie z tego, że odpowiada za mineralizację zębów, kości i prawidłowy wzrost. Jej niedobór u najmłodszych grozi krzywicą. Ponadto w wyniku niedoboru może dojść m.in. do osłabienia mięśni i wypadania zębów.
Witaminy z grupy B. Istnieje cały szereg witamin z grupy B, jak m.in. tiamina odpowiedzialna za koncentrację, ryboflawina wspomagająca regenerację skóry, kwas pantotenowy łagodzący stany zapalne czy kwas foliowy odpowiedzialny za prawidłowy rozwój układu nerwowego u płodu. Niedobór poszczególnych witamin z grupy B prowadzi do szeregu niebezpiecznych dla zdrowia konsekwencji, jak zaburzenia układu nerwowego, depresja, niewydolność serca, zapalenie skóry, łysienie, pelagra, zaburzenia snu, anemia złośliwa.
Skutki przedawkowania witamin
Witaminy bez wątpienia mają dobroczynny wpływ na organizm, ale tylko wtedy, gdy występują we właściwych ilościach. Czy można je przedawkować? Tak! Nadmiar witamin szkodzi często w równym stopniu co ich niedobór. Jakie są objawy i skutki przedawkowania poszczególnych witamin?
Witamina C. Tę witaminę akurat dość trudno przedawkować, bo jej nadmiar wydalany jest wraz z moczem, ale nie jest to niemożliwe. Skutkiem nadmiaru mogą być problemy żołądkowe, biegunka, wymioty, itp. Ponadto długie zażywanie witaminy C w dużych dawkach zwiększa ryzyko rozwoju kamicy nerkowej – szczególnie u osób już borykających się z tym schorzeniem lub predysponowanych do niego.
Witamina A. Ostre zatrucie witaminą A wywołuje wymioty i bóle głowy. Ponadto nadmiar może się objawiać złym samopoczuciem, brakiem apetytu, zaburzeniami wątroby, zajadami, niedokrwistością. Nadmiar witaminy A prowadzi też do hiperkalcemii, czyli podwyższonego poziomu wapnia we krwi.
Witamina E. Główne skutki nadmiaru to ogólne osłabienie i zmęczenie, bóle głowy, a także niebezpieczne zaburzenia widzenia. Witamina E przyjmowana w nadmiarze przez kobiety w ciąży może mieć negatywny wpływ na płód.
Witamina K. Nadmiar witaminy K prowadzi m.in. do niedokrwistości, nadmiernej potliwości, a u niemowląt może być przyczyną żółtaczki oraz uszkodzenia tkanki mózgowej.
Witamina D. Tę witaminę trudno przedawkować, ale jeśli już tak się stanie, nadmiar – podobnie jak w przypadku witaminy A – prowadzi do hiperkalcemii, co objawia się m.in. osłabieniem, wymiotami, bólem głowy, brakiem apetytu.
Witaminy z grupy B. Hiperwitaminoza w przypadku tiaminy jest zjawiskiem rzadkim, ale może się zdarzyć, jeżeli będzie ona podawana w formie zastrzyków. Nadmiar wówczas może grozić dusznościami, zaburzeniem rytmu serca, obrzękiem krtani, a nawet śmiercią – podobnie jest w przypadku ryboflawiny. Przedawkowanie niacyny prowadzi m.in. do problemów dermatologicznych, jak np. wysypki, problemów żołądkowych oraz zaburzenia rytmu serca. Z kolei kwas pantotenowy przyjęty w nadmiarze grozi biegunką.
Jak widać, witaminy – choć cenne i niezbędne do życia – mogą zaszkodzić, jeśli zostaną przedawkowane. Aby zapobiec hiperwitaminozie, warto stosować na co dzień zdrową, racjonalną dietę. Zanim zaś sięgniemy po suplementy, bo wydaje się nam, że możemy mieć niedobór pewnych składników odżywczych, lepiej skonsultować tę kwestię z lekarzem i wykonać profilaktyczne badania, które jednoznacznie pokażą, co i w jakich ilościach dostarczyć organizmowi.
